Iryd, Ir – ciąg dalszy

W ważniejszych związkach iryd występuje z wartościowością +3 i -f 4. Znane są tylko nieliczne proste związki irydu. Przez ogrzewanie sproszkowanego irydu w powietrzu lub w tlenie do około 1000°C powstaje czarny Ir02. W postaci uwodnionej o wzorze Ir02 2H20 [lub Ir(OH)/,] otrzymać go można zadając roztwór sześciochloroirydynu sodowego, Na3[IrCle], ługiem z równoczesnym przepuszczaniem strumienia tlenu. Przejściowo tworzą się przy tym barwne roztwory koloidowe. Uwodniony dwutlenek irydu w zasadach się nie rozpuszcza, łatwo natomiast w kwasach, zwłaszcza w kwasie solnym, który rozpuszcza również i tlenek bezwodny.

W stanie uwodnionym znane są także tlenki lr20ł i być może IrO:, Z fluorowcami iryd tworzy szereg związków, nie mających jednak charakteru soli. Z fluorem powstaje IrF6, szklista substancja żółta, topiąca się w 44°C i wrząca w 53°C. Przez ogrzewanie z irydem przechodzi w IrF4, ciemnobrunatną masę o tt. 106—7°C i tw. 1> 300°C. Oba fluorki z wodą hydrolizują natychmiast tworząc Ir(OH)4 (pierwszy z nich wydziela przy tym tlen). Trójfluorek, IrF-j tworzy brunatnoczarne kryształy układu romboedrycznego. Po ogrzaniu do 250°C rozpada się na pierwiastki. Chlorki irydu mają skład analogiczny do chlorków platyny (§ 430). Czterochlorek irydu, tworzący czerwonobrunatną, rozpływającą się masę, jest w zwykłych warunkach nietrwały. Obszary trwałości pozostałych chlorków przedstawiają się jak następuje: żółty brunatny miedziano- c zer won y,

Proste sole irydu tak trój- jak i czterowartościowego są prawie nie znane. Z pewnością stwierdzone zostało natomiast istnienie ałunów irydowych M1IrITT(S04)2 12H20 (M = NH4l K, Rb, Cs, Tl1).

Liczne sole zespolone trójwartościowego irydu zawierające iryd bądź w kationie, np. [IrfNFDtilNg, [Ir(NH:!)5X]X2 („irydiaki”), bądź w anionie, np. chloroirydyny M3[IrClo), są w swoim zachowaniu podobne do analogicznych soli rodu. Z soli zespolonych irydu czterowartościowego znane są jedynie takie, w których iryd wchodzi w skład anionu. Należą tu przede wszystkim chloroirydany, M2[IrClfJ, izomorficzne z chlo- roplatynianami, od których różnią się znacznie intensywniejszą barwą. Są one ciemnoczerwone. Sól amonowa i potasowa rozpuszczają się trudno .w zimnej wodzie. Chloroirydan sodowy natomiast jest łatwo rozpuszczalny.