Aktywność – kontynuacja

W ciągu ostatnich paru dziesiątków lat prowadzono liczne badania własności magnetycznych, widm optycznych, widm promieni X, struktu- ry krystalicznej oraz własności chemicznych aktynowców i ich związków, mające na celu ustalenie sposobu rozmieszczenia elektronów na wyższych poziomach energetycznych (w szczególności na podpoziomach 5/ i 6d) w atomach (por. tabl. 17, § 73). Od tego rozmieszczenia zależy bowiem w pierwszym rządzie przynależność grupowa pierwiastków. Z założeń mechaniki kwantowej wynika według jednych autorów, że pierwszy elektron 5/ pojawia się u ameryku (1. at. 95), według innych natomiast — już u uranu (92) lub nawet protaktynu (91) (por. tabl. 17). Inne metody również nie dają jednoznacznego rozwiązania tego problemu. Zresztą różnica poziomów energetycznych 5f i 6d w pierwiastkach okresu siódmego, zwłaszcza tych z liczbami atomowymi 91—95, jest dużo mniejsza aniżeli różnica 4/ i 5d w okresie szóstym. Jest bardzo prawdopodobne, że położenie elektronów na jednym lub drugim pozio-

Tablica 103 mie zależy od tego, czy pierwiastek występuje w stanie wolnym, czy też w postaci tego lub innego połączenia. Wskutek tego wpływ elektronów należących do obu tych poziomów na wartościowość i inne własności pierwiastka jest prawie jednakowy. Dopiero u dalszych aktynowców, począwszy od kiuru, poziom 5j jest zdecydowanie niższy energetycznie od poziomu 6d. W związku z tym podobieństwo tych pierwiastków do lantanowców jest zupełnie wyraźne.

Zgodnie z tym Haissinsky proponuje następującą klasyfikację końcowych pierwiastków w układzie okresowym. Tor, protaktyn i uran zachowują swe dawne miejsca w rodzinach pobocznych grup IV, V i VI pierwsze trzy pierwiastki pozauranowe (Np, Pu, Am) tworzą podrodzinę uranowców i dopiero ostatnie pierwiastki, począwszy od kiuru (1. at. 96) wchodzą w skład podrodziny kiurowców, odpowiadających swymi własnościami lantanowcom w okresie szóstym. Podział ten został przyjęty w dalszych rozdziałach.