Koordynacyjnie związane z jonem centralnym cząsteczki amoniaku

Jednocześnie zaznacza się też coraz bardziej skłonność do przyłączania elektronów, tj. przechodzenia w sól kobaltawą. Skłonność ta jest zupełnie wyraźna już w jonach czteroakwodwuamminokobaltowych, a w ostatnim członie tego szeregu, za jaki uważany być może jon sześcio- akwokobaltowy, [Co(OH2)o]3+, jest tak wielka, że właściwie jon ten nie jest zdolny do istnienia i samorzutnie przechodzi w jon [Co(OH2)0]2+, występujący we wszystkich roztworach „prostych” soli kobaltawych.

Koordynacyjnie związane z jonem centralnym cząsteczki amoniaku mogą też być wymienione na jony halogenkowe albo inne aniony jedno- lub wyżej wartościowe. Powstają w ten sposób jony, zestawione w pierwszej pionowej kolumnie tablicy 115, gdzie R oznacza rodnik jednoujemny (Cl“, Br“, NOr itp.) lub równoważną ilość rodnika wielo- wartościowego (COj-, C20j“ i in.). Zastąpienie każdej grupy NH3 jednoujemnym rodnikiem powoduje zmniejszenie ogólnego dodatniego ładunku kationu o jedność. Koordynacyjnie związane aniony nie ulegają odszczepieniu w roztworze wodnym. Na przykład sól o wzorze sumarycznym C0CI3 5NH3 powinno się formułować jako [Co(NH3)5Cl]Cl2 (chlorek chloropięcioamminokobaltowyj, tylko dwa bowiem z zawartych w nim trzech atomów chloru zostają oddysocjowane w roztworze. Sole wywodzące się od tego kationu z powodu barwy dawniej nazywano pur- pureokobaltiakami. Chlorek dwuchloroczteroamminokobaltowy natomiast, [Co(NH3)4Cl2]Cl, rozpada się na jon jednododatni [Co(NH3)4Cl2]+ i jeden tylko anion Cl“.

Na przykład sole, w których skład wchodzi jon jednododatni [Co{NH3)4Cl2]znane są w dwóch odmianach: jednej fiołkowej (wioleokobaltiaki), drugiej zielonej (pra- zeokobaltiaki) (por. § 84).

Również i w jonach zawierających koordynacyjnie związane rodniki ujemne cząsteczki amoniaku mogą być zastąpione cząsteczkami wody. W ten sposób dochodzi się do związków, których wzory zamieszczono w kolumnach II, III i nast., w odpowiednich szeregach tablicy 115. Grupy NH3 można też zastąpić organicznymi zasadami azotowymi. Obok związków zespolonych kobaltu z jednym jonem centralnym otrzymano też i inne, zawierające dwa jony centralne.