Protaktyn, Pa – ciąg dalszy

Protaktyn, otrzymany przez termiczny rozkład pięciochlorku w próżni lub przez redukcję czterofluorku barem, jest metalem srebrzysto- białym, o gęstości 15,37 g/cm:1 i temperaturze topnienia ok. 1600°C. Krystalizuje w układzie tetragonalnym, tworząc sieć przestrzennie centrowaną (rys. 162j. Na powietrzu dość szybko traci swój połysk wskutek tworzenia się niższego tlenku o nieznanym składzie.

Wobec minimalnych ilości, w jakich otrzymane były związki protaktynu, identyfikacja ich odbywała się najczęściej przez zbadanie ich struktury krystalicznej promieniami X.

Pięciochlorek, PaCl5, powstaje przez ogrzewanie pięciotlenku w strumieniu fosgenu do 550°C lub czterochlorku węgla w 300°C: Pa20.-, + 5COCL, = 2PaCl3 + óCO>. Jest to bezbarwna substancja krystaliczna, o tt. 301°C, łatwo dająca się sublimować.

Pięciotlenek, Pa2C>5, jest na ogół podobny do pięciotlenku tantalu, ma jednak charakter zdecydowanie bardziej zasadowy. Podobieństwo protaktynu do tantalu wyraża się również w istnieniu zespolonego fluorku K.j[PaF7j, jeszcze trudniej rozpuszczalnego niż analogiczna sól tantalu.

Rozpuszczalne związki Pav ulegają w roztworze daleko posuniętej hydrolizie z utworzeniem uwodnionego koloidowego tlenku. Jest on lat- wo adsorbowany na ściankach naczyń, sączkach itp., co czyni pracę ze związkami protaktynu bardzo uciążliwą.

Przez redukcję pięciotlenku wodorem w 1550°C powstaje czarny dwutlenek, PaO- krystalizujący w układzie regularnym. W H-jSO/,, HNOl, HC1 rozpuszcza się trudno, znacznie łatwiej w kwasie fluorowodorowym. Tworzy się przy tym PaF/, barwy czerwonobrunatnej, izomorficzny z fluorkami cyrkonu, toru, uranu i plutonu o analogicznym składzie. Czterochlorek, PaCL, powstaje przez redukcję pięcio- chlorku wodorem, jako żółtawozielona substancja stała, sublimująca w próżni w 400°C.

W związkach wywodzących się od czwartego stopnia utlenienia prot- aktyn zdradza duże podobieństwo do pierwiastków rodziny pobocznej grupy IV, przede wszystkim do toru. Otrzymano też węglik, PaC, wodorek, PaH:i oraz azotek barwy żółtozielonej o nieoznaczonym składzie.