Występowanie, otrzymywanie i własności kobaltu

Kobalt należy do pierwiastków mniej pospolitych. Występuje zawsze w towarzystwie niklu, lecz w ilościach na ogół mniejszych. Główne minerały kobaltowe są związkami arsenowymi, a mianowicie smaltyn, COAS2, i kobaltyn, CoAsS. Poza tym pewne znaczenie ma zawartość kobaltu w niektórych pirytach magnetycznych oraz w niektórych odmianach dwutlenku manganu. W stanie rodzimym kobalt został znaleziony jako domieszka w żelazie meteorycznym (0,5—2,5°/o).

Krzemian kobaltawy barwy ciemnoszafirowej znany był już w starożytności i używany jako farba mineralna. Na skalę przemysłową wytwarzano go już w XVI wieku w Saksonii pod nazwą smalty. Kobalt metaliczny został po raz pierwszy wyodrębniony przez szwedzkiego chemika Brandta w 1735 r. i bliżej zbadany przez Bergmana w drugiej połowie XVIII w. Nazwa pochodzi od wyrazu „Kobold”, którym górnicy niemieccy oznaczali złośliwych karłów, zamieszkujących według ich wierzeń góry. Znalazłszy kruszec o obiecującym wyglądzie, z którego jednak nie potrafili wyodrębnić metalu, ludzi ci uważali się za oszukanych przez złośliwe duchy. Stąd nazwa kobolt lub kobalt została przeniesiona na owe kruszce, a potem na otrzymany z nich metal.

Wyodrębnienie czystego kobaltu jest dość kłopotliwe. Rudy kobaltowe lub też odpadki, otrzymane z przeróbki rud innych metali, zanieczyszczonych związkami kobaltu (tzw. „szpajzy”) poddaje się prażeniu, a następnie w szeregu procesów uwalnia się od większości towarzyszących kobaltowi domieszek. W wyniku otrzymuje się kobalt w postaci arsenianu i tlenku obok tlenków innych metali. Po rozpuszczeniu wyprażonej rudy, zwanej „safflor” lub „saffr”, w kwasie solnym, strąca się większą część zanieczyszczeń (Cu, Pb itp.) siarkowodorem, a następnie As i Fe — węglanem wapniowym (w postaci Ca3(AsO/,h lub Fe203 aq). Największe trudności sprawia oddzielenie niklu. Zwykle stosuje się parokrotne wytrącanie tlenku kobaltowego obliczoną ilością wapna chlorowanego, przy czym nikiel po- zostaje w roztworze. Otrzymany w ten sposób tlenek kobaltu poddaje się następnie redukcji węglem, wodorem lub glinem.