Uran

Uran metaliczny jest z wyglądu podobny do żelaza, lecz znacznie od niego cięższy. Tworzy trzy odmiany alotropowe. Uran « , trwały w zwykłej temperaturze (d = 19,04 g/cm3), krystalizuje w układzie rombowym. W 668°C przechodzi w tetragonalny uran [1 o gęstości 18,11 g/cm3. Trzecia odmiana, uran Y, jest trwały powyżej 774°C. Ma on gęstość 18,06 g/cm3 i tworzy sieć sześcienną przestrzennie centrowaną. Przez dodatek niewielkich ilości molibdenu odmiana 7 może być stabilizowana również i w zwykłej temperaturze. Jest ona kowalna i ciągliwa, w przeciwieństwie do odmian a i fi, które są kruche.

Ponieważ typ struktury uranu a i uranu p nie spotyka się u żadnego innego pierwiastka, tworzenie kryształów mieszanych uranu z innymi metalami zachodzić może tylko w bardzo ograniczonym zakresie. Znane są natomiast liczne związki międzymetaliczne. Uran tworzy też po kilka połączeń o charakterze półprzewodnikowym z takimi pierwiastkami, jak B, C, Si, N, S, Se i Te.

Uran jest pierwiastkiem bardziej elektrododatnim niż glin lub magnez. W zwykłej temperaturze powierzchnia zwartego metalu na powietrzu powleka się po paru dniach ciemną warstwą dwutlenku UO2 która nie chroni głębszych warstw przed dalszym utlenianiem. W stanie sproszkowanym uran jest piroforyczny. Woda w temperaturze wrzenia rozkłada się pod działaniem uranu, przy czym powstaje U02 i wodór, który z metalem tworzy wodorek UH3. Na gorąco uran reaguje ze wszystkimi niemal pierwiastkami elektroujemnymi oraz takimi związkami, jak HCI, HF, NH3, H2S, CO, C02, CH4 i in.

Uran bardzo łatwo rozpuszcza się w kwasie solnym i azotowym. Inne kwasy, jak H2SO4, HF. H3PO/,, reagują z nim powoli. Na działanie zasad metal ten jest odporny. W obecności substancji utleniających, jak H202, tworzą się nadtlenouraniany.

W połączeniach uran występuje z wartościowością 3—-6. Najtrwalsze są związki uranu sześciowartościowego. Dość znaczną trwałość mają też połączenia U1V.

Zarówno sam uran, jak i jego związki jeszcze do samego wybuchu ostatniej wojny światowej nie miały większego praktycznego znaczenia. Uraniami sodowego pod nazwą żółcieni uranowej używano do barwienia szkła na kolor żółty. Poza tym rudy uranowe eksploatowano głównie ze względu na zawarty w nich rad. Po odkryciu zjawiska pękania jąder atomowych zainteresowanie chemią uranu ogromnie wzrosło w związku z zastosowaniem metalu do budowy reaktorów jądrowych.