Zawartość pary rtęci w powietrzu – kontynuacja

Rtęć roztarta z tłuszczem na subtelną zawiesinę jest używana w lecznictwie jako tzw. szara maść. Również i roztwory koloidowe rtęci, dające się otrzymać w obecności koloidów ochronnych (§ 65, ustęp końcowy), znajdują zastosowanie jako silne środki antyseptyczne. Ze względu jednak na trujące działanie na organizm ludzki zarówno samej rtęci, jak i jej związków, wychodzą one coraz bardziej z użycia.

Rtęć tworzy dwa szeregi związków, w których występuje jako pierwiastek elektrochemicznie dwu- lub jednowartościowy. Rozróżnia się je jako związki rtęciowe i rtęcią we. Pierwsze z nich są trwalsze i częściej spotykane. Wobec niewielkiego powinowactwa rtęci do innych pierwiastków, związki rtęciowe dają się łatwo zredukować na rtęciawe, a nawet na rtęć.

Tlenek rtęciowy, HgO, powstaje jakc proszek barwy cegla- stoczerwonej przez utlenienie metalu tlenem powietrza w temperaturze bliskiej temperatury wrzenia rtęci lub też przez ostrożny rozkład termiczny azotanu rtęciowego (I) albo rtęciawego (II). Otrzymany przez strącanie mocnymi zasadami z roztworów soli rtęciowych (III) jest zabarwiony na kolor żółty.

Hg(N03)2 = HgO -t- 2 NO, + 1!202, (I) ng2(N03)2 = 2Hg0 2NOa, (II) Hg(N03)2 + 2 Na OH = 2 NaN03 r H30 -j- HgO . (III)

Ta druga odmiana jest nieco aktywniejsza i łatwiej rozpuszczalna niż odmiana czerwona. Jak wykazały badania promieniami X, obie odmiany różnią się jedynie wielkością ziarna, mają natomiast jednakową strukturę krystaliczną. Sieć przestrzenna tlenku rtęciowego należy do układu heksagonalnego. Atomy Hg i O ułożone są na przemian i w spiralne łańcuchy równoległe do osi C (por. rys. 62/, § 95). Długość wiązań Hg—O wynosi 2,03Â kąt Hg—O—Hg = 108°C, a kąt O—Hg—O = 176°.

Tlenek rtęciowy nieznacznie tylko rozpuszcza się w wodzie (około 50 mg w litrze), dając roztwór o odczynie słabo zasadowym. Z łatwością rozpuszczają go kwasy, tworząc odpowiednie sole rtęciowe. Ogrzany do 400°C, HgO rozpada się na tlen i parę rtęci, która osadza się na chłodniejszych ściankach naczynia w postaci szarego nalotu. Reakcja ta ma duże znaczenie historyczne, pozwoliła ona bowiem Priestleyo- wi w 1774 r. na otrzymanie po raz pierwszy czystego tlenu. Także na reakcji tworzenia się i rozpadu tlenku rtęciowego Lavoisier dowiódł prawa zachowania masy.

Wodór redukuje tlenek rtęciowy już nieco powyżej 200°C. Pod wpływem nadtlenku wodoru powstaje nietrwały nadtlenek, HgCb barwy pomarańczowożółtej.

Leave a Reply