Blog o chemii nieorganicznej - chemia niemiecka Zamość

Z innych soli zespolonych, zawierających kobalt trójwartościowy w anionie kompleksowym, wspomnieć należy przede wszystkim azo- tynokobaltany o wzorze ogólnym MJ[CO(N02)u]. Sól sodową otrzymuje się działaniem azotynu sodowego na azotan kobaltawy w roztworze kwasu octowego. Przepuszczanie powietrza powoduje utlenienie soli kobaltawej na kobaltową. Utworzony azotynokobaltan sodowy wytrąca się z roztworu alkoholem jako żółty proszek krystaliczny, łatwo rozpuszczalny w wodzie. Odpowiednia sól potasowa rozpuszcza się natomiast trudno (1:1120 w 17°C), wobec czego wytwarzanie jej może być wykorzystane do wykrywania jonów K+, a także do oddzielania kobaltu od niklu, który analogicznego związku nie tworzy. Azotynokobaltan potasowy używany jest jako żółta farba olejna lub akwarelowa pod nazwą żółcieni kobaltowej. Pod wpływem wody azotynoko- baltany ulegają powoli rozpadowi z wydzieleniem NO.

Bardzo liczne i różnorodne są kompleksowe sole, zawierające amoniak koordynacyjnie związany z kationem kobaltowym. Sole te znane są pod nazwą ogólną kobaltiaków. Na nich głównie (obok analogicznych związków trójwartościowego chromu) Werner w końcu XIX wieku rozwinął swoją teorię związków zespolonych (§ 83).

Przepuszczając strumień powietrza przez amoniakalny roztwór soli kobaltawej w obecności soli amonowej, otrzymuje się zespoloną sól kobaltową, zawierającą 6 grup NH3 koordynacyjnie związanych z jonem kobaltowym na trójdodatni jon [Co(NH3)(i]3“. W stanie stałym sole te mają barwę pomarańczowożółtą, stąd nazwa ich: luteokobaltiaki lub sole sześcioamminokobaltowe. Koordynacyjnie związane z centralnym jonem kompleksu grupy NH3 mogą być zastąpione kolejno przez cząsteczki wody. Powstają w ten sposób jony o wzorach zestawionych w górnym szeregu tablicy 115. Sole, których jon znajduje się np. w drugiej kolumnie u góry, [Co(OH2)(NH3)5]3+, noszą nazwę soli akwopięcio- amminokobaltowych. Z powodu ich różowej barwy nazywano je dawniej rozeokobaltiakami. Zamiana cząsteczek amoniaku przez cząsteczki wody nie powoduje zmiany ogólnego ładunku jonu, gdyż obie te grupy atomów są elektrycznie obojętne. W miarę wzrastania liczby cząsteczek wody w kompleksie wzrasta tendencja jego do odszczepiania protonów, przez co następuje zmniejszenie ładunku całkowitego jonu i powstają jony akwohydroksoamminokobaltowe, np. [Oo(OH3)4(NII3y + H30[Co(OH)(OH2)3(NH3)2]- -h H,O+