Blog o chemii nieorganicznej - chemia niemiecka Zamość

Platyna jest najbardziej rozpowszechnionym przedstawicielem rodziny platynowców. Jest to metal o połysku srebrzystobiałym, bardzo . ciężki, trudno topliwy, dość miękki, nadzwyczaj kowalny i ciągliwy. Należy do metali szlachetnych, tzn. nie ulega działaniu czynników atmosferycznych ani na zimno, ani na gorąco, a i w ogóle pod względem chemicznym zachowuje się biernie. Jest odporna na działanie kwasów (prócz wody królewskiej), zostaje natomiast nadgryziona przez stopione wodorotlenki litowców, a zwłaszcza przez ich nadtlenki. Reaguje także na gorąco z fluorem, chlorem, w słabszym stopniu z pierwiastkami z rodziny siarkowców.

Platyna łatwo tworzy stopy z wieloma metalami (Au, Cu, metale grupy VIII, Sb, Bi, Sn, Pb i in.), a również z takiłni niemetalami, jak węgiel, fosfor, arsen. Stopy te są przeważnie kruche i topią się w niższej temperaturze niż sama platyna, o czym pamiętać należy podczas pracy z narzędziami platynowymi.

Platyna rozpuszcza w sobie znaczne ilości różnych gazpw, jak np. tlen, a w znacznie silniejszym stopniu wodór. Dlatego też naczynia platynowe nie mogą być używane do przechowywania wodoru, gdyż dy- funduje on łatwo przez ich ścianki, zwłaszcza na gorąco. Wodór absorbowany przez platynę występuje w postaci pojedynczych atomów H o znacznie większej aktywności chemicznej niż wodór cząsteczkowy. Na tym polega wybitna zdolność platyny katalizowania wielu reakcji. Własności katalityczne występują tym silniej, im większa jest powierzchnia zetknięcia metalu z mieszaniną reagującą, tzn. im większy jego stopień rozdrobnienia. Szczególnie silnie działa więc platyna osadzona w postaci subtelnie rozdrobnionej na azbeście lub podobnych materiałach oraz platyna w zawiesinie koloidowej, jaką łatwo otrzymać przez rozpylenie w luku elektrycznym, utworzonym w wodzie pomiędzy elektrodami platynowymi (Bredig, por. § 61),

Z powodu odporności chemicznej i wysokiej temperatury topnienia platyna stanowi bardzo cenny materiał do wyrobu licznych narzędzi do prac laboratoryjnych, jak tygle, parownice, nasadki do szczypiec, elektrody, drut platynowy itp. Podczas używania naczyń platynowych należy jednak zachowywać pewne ostrożności, aby uniknąć ich zniszczenia, Następuje ono zazwyczaj wskutek powstawania łatwo topliwych stopów platyny z wieloma metalami i niemetalami (por. wyżej). Z tego względu m. in, nie wolno wprowadzać narzędzi platynowych do wewnętrznego stożka płomienia gazowego (por. g 224) ani też do płomienia kopcącego, gdyż w pierwszym przypadku gorące gazy dyfundując przez platynę mogą powodować redukcję substancji zawartej np. w tyglu platynowym, która następnie utworzy stop z platyną w drugim zaś przypadku platyna ulega nawęgleniu, staje się krucha i tygiel wkrótce niszczy się.

Platyna jest też używana jako katalizator w wielu procesach przemysłu chemicznego, jak spalanie amoniaku (§178), wytwarzanie kwasu siarkowego metodą kontaktową (§ 150) i in. Mniejsze znaczenie ma zastosowanie platyny do wyrobów jubilerskich. W Rosji w XIX w. używano przez pewien czas platyny do bicia monety.