Blog o chemii nieorganicznej - chemia niemiecka Zamość

Platynowce występują w przyrodzie zawsze łącznie i prawie zawsze w stanie rodzimym. Ziarna metaliczne spotyka się w pokładach piasku w dolinach niektórych rzek. Składają się one w przeważnej ilości z platyny obok nieznacznych domieszek innych platynowców. Poza tym występuje w nich zwykle miedź, złoto, niekiedy nikiel, a przede wszystkim żelazo. Tak np. dla niektórych próbek platyny surowej stwierdzono skład podany w tablicy 116.

Platyna kolumbijska 80,0 1,55 1,40 1,0 2,5 0,65 1,5 7,2 4,35o/o wyjątkowo spotyka się minerały zawierające platynę w postaci chemicznie związanej, jak np. sperylit, PtAsu. Drobne ilości platynowców towarzyszą też niekiedy pokładom złota oraz rudom miedzi i niklu.Platyna została odkryta w połowie XVIII wieku w Kolumbii hiszpańskiej. Nie od razu jednak poznano się na jej cennych własnościach i z początku używano jej do fałszowania srebra (stąd nazwa: „platina”, pogardliwe zdrobnienie od piata — srebro po hiszpańsku). Z tego powodu wydobywanie jej było nawet czas jakiś zakazane przez rząd hiszpański.

Pozostałe platynowce zostały odkryte w latach 1803—1804 przez Wollastona i Tennanta, oprócz rutenu, którego istnienie stwierdził Claus dopiero w 1845 r. Znacznie wcześniej jednak, bo w 1807 r. chemik polski Jędrzej Śniadecki znalazł w surowej platynie nie znany wówczas metal, któremu dał nazwę „vestium”, a który prawdopodobnie był identyczny z rutenem. Obserwacje Śniadeckiego nie zostały jednak potwierdzone przez innych badaczy i poszły w zapomnienie.

Najważniejsze ze znanych złóż platynowców znajdują się na Uralu (ZSRR). Dostarczają one przeszło 50% światowej produkcji platyny. Poza tym występuje platyna w Kolumbii, Brazylii, na Borneo, w Australii (Nowa Pd. Walia i Tasmania), w mniejszych ilościach także w Południowej Afryce, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Meksyku i in.

Rozdzielenie platyny i innych metali rodziny platynowców wobec dużego podobieństwa ich własności chemicznych przedstawia jedno z trudniejszych zadań praktycznych chemii nieorganicznej. Stosować tu można kilka różnych metod. Jedna z nich polega np. na tym. że ziarna metaliczne, oddzielone przez szlamowanie od towarzyszącego im piasku itd. poddaje się działaniu wody królewskiej. Większa część platynowców przechodzi do roztworu, a w osadzie pozostaje tzw. ,,osmiryd”, stanowiący stop osrau i irydu. Przesącz zadaje się wapnem, które wytrąca żelazo, miedź, iryd, rod i większą część palladu. Pozostały roztwór, zawierający prawie samą platynę obok niewielkich ilości palladu, odparowuje się do suchości i praży. Platyna wydziela się przy tym w postaci gąbczastej masy, którą się przemywa wodą, potem kwasem solnym, wreszcie przez prasowanie na gorąco przeprowadza ją w zwarty metal. Otrzymana w ten sposób surowa platyna wymaga dalszego oczyszczania.