Związki rtęciawe

Oprócz związków rtęciowych, zawierających rtęć dwuwartościową i pod niejednym względem przypominających związki pozostałych pierwiastków rodziny cynkowców, znany jest jeszcze drugi szereg związków rtęci, zwanych rtęciawymi, w których występuje ona z elektrowarto- ściowością +1. Sądzono też dawniej, że w skład związków rtęciawych istotnie wchodzą jednoatomowe jony Hg : o pojedynczym ładunku dodatnim. Taki pogląd na budowę związków rtęciawych zdawał się znajdować potwierdzenie m. in. w wynikach pomiarów gęstości par chlorku rtęciawego. Z wyników tych wypada mianowicie dla chlorku rtęciawego wzór pojedynczy: HgCl. Szereg następujących faktów wskazuje jednak na to, że w związkach rtęciawych występuje dwuatomowy jon Hg|+, w którym oba atomy rtęci są połączone ze sobą wiązaniem kowalent- nym.

– 1. Roztwory soli rtęciowych, poddane działaniu rtęci, przechodzą częściowo w rtęciawe. Pomiędzy obu rodzajami jonów rtęci w obecności metalu ustala się stan równowagi. Jeśli jony rtęciawe są jednoatomowe, wówczas stan równowagi wyrazi się równaniem (I), jeśli zaś dwuato- mowe — wzorem (II):

Hg2+ Hg 2Hg , (I) Hgs+ -i- Hg =r Hgf . (II) Stała równowagi dla przypadku (I) wynosiłaby K(l)) dla przypadku (II) zaś Km [Hgn LHg+] Pomiary wykazały, że jedynie stała K(2) jest istotnie niezależna od wartości poszczególnych stężeń, że więc jony rtęciawe są w roztworze dwuatomowe.

– 2. Podobnie dla równania reakcji działania rtęci na roztwór azotanu srebrowego, w wyniku której powstaje azotan rtęciawy i amalgamat srebrowy, istnieją dwie możliwości, (III) i (IV): Ag+ + Hg Hg+ + Ag(am), (III)

– 2Ag( 21 Ig, B.gl+ + 2Ag(am>. (IV) gdzie [Ag(am)] oznacza stężenie srebra w amalgamacie. Z doświadczenia wynika, że stałą jest K(4j, że więc jedynie równanie (IV) jest słuszne.

– 3. W sieciach przestrzennych wszystkich związków rtęciawych, których budowa krystaliczna została dotychczas zbadana promieniami X, atomy lub jony rtęci występują zawsze parami obok siebie.

– 4. Jednoatomowe jony Hg „, mając jeden elektron niesprzężony, powinny być paramagnetyczne. W istocie jednak jony rtęciawe są dia- magnetyczne, oo dowodzi, że w skład ich wchodzi jon dwuatomowy Hg|+, którego elektrony walencyjne (6s) tworzą wiązania kowalencyjne pomiędzy obu atomami rtęci.