Blog o chemii nieorganicznej - chemia niemiecka Zamość

Cynk występuje w związkach zawsze jako pierwiastek dwuwar- tościowy. Wszystkie jego związki są mniej lub bardziej trujące. Tlenek cynkowy, ZnO, spotyka się jako minerał cynkit, wskutek zanieczyszczenia tlenkami żelaza zabarwiony zwykle na kolor czerwony. Otrzymany przez spalanie metalu, tworzy pulchną białą masę, znaną dawniej pod nazwą „lana philosophica” (wełna filozofów). Podczas spalania wydzielają się duże ilości ciepła (93,2 kcal/g-cz,). Tlenek cynku powstaje też przez rozkład termiczny wodorotlenku, węglanu lub azotanu cynkowego oraz przez prażenie siarczku z dostępem powietrza. Tworzy nietopliwą substancję stałą o gęstości 5,47 g/cm3, białą w zwykłej temperaturze, żółtą na gorąco. W 1950°C sublimuje pod ciśnieniem 1 Atm, lecz sublimacja jest już dostrzegalna nieco powyżej 1400°C. W wodzie jest prawie nierozpuszczalny (1 : 236 000), łatwo natomiast rozpuszcza się w kwasach, mocnych zasadach oraz w amoniaku, r Tlenek cynkowy ma więc charakter amfoteryczny, jednakże z wyraźną przewagą własności zasadowych.

Prażony po zwilżeniu kroplą roztworu azotanu kobaltawego tlenek cynkowy tworzy masę zieloną, zwaną zielenią Rinmanna (§ 419). Powstawanie jej służyć może jako reakcja rozpoznawcza na związki cynku.

Tlenek cynkowy znajduje zastosowanie jako biała farba (biel cynkowa), nie tak dobrze kryjąca, jak biel ołowiana, lecz nie czerniejąca pod wpływem siarkowodoru. Z powodu własności antyseptycznych ZnO jest używany w lecznictwie i kosmetyce w postaci pudru lub też maści (maść cynkowa). Wreszcie stosuje się go w technice jako katalizator do syntezy metanolu, CH3OH (§ 226),

Wodorotlenek cynkowy, Zn(OH)2, wytrąca się z roztworów soli cynkowych po dodaniu mocnej zasady lub amoniaku (w niezbyt wielkiej ilości) jako biały bezpostaciowy osad, który dopiero po dłuższym staniu w zetknięciu z roztworem przechodzi w postać krystaliczną. Ogrzany w stanie stałym do 400°C traci wodę i przechodzi w tlenek. Jako związek o charakterze amfoterycznym rozpuszcza się łatwo w kwasach, jak również w mocnych zasadach i w amoniaku. W pierwszym przypadku powstają odpowiednie sole cynkowe (I), w drugim — cynkany albo właściwie hydroksocynkany (II). Amoniak natomiast tworzy z wodorotlenkiem cynkowym rozpuszczalną zasadę o zespolonym kationie amminocynkowym (III):

Zn(OII)2 2H = Zn2’ + 21I2<>, (I) Zn(01I).2 -t- Oli = [Zn(OH)3] (II) lub Zii(OK)., f 2011 = [Zn(OII)4]s , Zn(01I)a + 4A’Ha = [ZJIINH,) + 2OH . (III) Dzięki tworzeniu się jonów amminocynkowych Zn(OH)j jest też nieco rozpuszczalny w roztworach soli amonowych: Zn(OH)3 -{- 4N3IJ [Zn(XlI3)4]- – 2TI,0 -p 2ŁP.

Od wodorotlenku jako od zasady wywodzą się sole cynkowe. Sole pospolitych kwasów, jak chlorek, bromek, jodek, azotan, siarczan, octan, łatwo rozpuszczają się w wodzie. Roztwory zawierają bezbarwne jony Zn2″, Jako sole niezbyt mocnej zasady, w roztworze ulegają w dość znacznym stopniu hydrolizie i mają odczyn kwaśny. Tworzą też liczne sole zasadowe, przeważnie trudno rozpuszczalne w wodzie. Z trudno rozpuszczalnych soli obojętnych cynku wymienić należy siarczek, węglan, fosforan i fluorek.