Otrzymywanie i własności metalu – rtęć cz. II

Spośród wszystkich metali rtęć ma najniższą temperaturę topnienia (—38,84°C i temperaturę wrzenia 356,95°C). Jest ona jedynym metalem, występującym w zwykłej temperaturze w stanie ciekłym. Odznacza się silnym połyskiem srebrzystobiałym, który nie zanika w zetknięciu z suchym powietrzem. Jak na metal, ciekła rtęć ma dość małą przewodność elektryczną (l,58p/o przewodnictwa srebra). Opór słupa rtęci o przekroju 1 mm2 i długości 1063 mm przyjęty został jako międzynarodowa jednostka oporu (1 om).

W stanie stałym rtęć jest metalem sprężystym i kowalnym. Kryształy jej należą do układu romboedrycznego i tworzą skomplikowaną sieć przestrzenną, nie spotykaną u żadnego innego metalu.

Już znacznie poniżej temperatury wrzenia prężność pary nasyconej osiąga dostrzegalną wartość (tabl. 97). Pomiary gęstości pary wykazały, że składa się ona z cząsteczek jednoatomowych.

Para rtęci jest silnie trująca. Na zatrucie takie narażone są osoby, mające w swej pracy dużo do czynienia z rtęcią, więc pracownicy hut rtęciowych, wytwórni aparatów mierniczych, a także laboratoriów fizycznych i chemicznych. Niebezpieczeństwo zatrucia parą rtęci w pracowniach chemicznych jest niestety często lekceważone.

Czysta rtęć w zwykłej temperaturze nie ulega działaniu suchego powietrza. Ogrzana prawie do temperatury wrzenia przechodzi w tlenek, który zresztą w nieco wyższej temperaturze rozpada się z powrotem na pierwiastki. W powietrzu wilgotnym, a także gdy metal zawiera zanieczyszczenia, utlenienie zachodzi już w zwykłej temperaturze i powierzchnia metalu stopniowo pokrywa sie. nalotem tlenku. Chlor i brom reagują energicznie już na zimno. Również i jod łączy się z rtęcią podczas rozcierania obu tych substancji w moździerzu. W podobnych warunkach zachodzi reakcja rtęci ze sproszkowaną siarką.

Potencjał normalny rtęci wynosi około +0,8 V. W szeregu napięciowym stoi ona więc dość daleko za wodorem. Wobec tego nie jest zdolna do rugowania go z kwasów. Gorący stężony kwas siarkowy, a także kwas azotowy, nawet rozcieńczony, rozpuszczają ją. Zależnie od ilościom wego stosunku rtęci i kwasu, otrzymuje się przy tym sól rtęciawą lub rtęciową, a obok tego produkty od tlenienia kwasu (SO2 lub N02 i NO). Łatwo rozpuszcza się rtęć w wodzie królewskiej, przy czym powstaje chlorek rtęciowy. Na działanie kwasów nieutleniających natomiast jest ona odporna.

Z większością metali rtęć tworzy stopy, zwane amalgamatami (or- tęciami), Zależnie od stosunku ilościowego składników amalgamaty występują w stanie ciekłym lub stałym. Niektóre z nich tworzą masy miękkie, plastyczne, dające się formować. Amalgamaty powstają często przez proste zetknięcie się rtęci z metalem. W innych przypadkach metal rozpuszcza się w rtęci jedynie z trudnością (np. miedź). Wcale nie tworzą amalgamatów mangan i metale z rodziny żelazowców.

Leave a Reply