Category Chemia

Amoniak dodany do roztworów soli żelazawych powoduje tylko częściowe strącenie wodorotlenku lub nawet, zwłaszcza w obecności dużych ilości soli amonowych, wcale nie tworzy osadu na skutek powstawania zespolonych jonów żelazawych z cząsteczkami NH3.

Z innych soli zespolonych, zawierających kobalt trójwartościowy w anionie kompleksowym, wspomnieć należy przede wszystkim azo- tynokobaltany o wzorze ogólnym MJ[CO(N02)u]. Sól sodową otrzymuje się działaniem azotynu sodowego na azotan kobaltawy w roztworze kwasu octowego. Przepuszczanie powietrza powoduje utlenienie soli kobaltawej na kobaltową. Utworzony azotynokobaltan sodowy wytrąca się z roztworu alkoholem jako żółty proszek krystaliczny, łatwo rozpuszczalny w wodzie. Odpowiednia sól potasowa rozpuszcza się natomiast trudno (1:1120 w 17°C), wobec czego wytwarzanie jej może być wykorzystane do wykrywania jonów K+, a także do oddzielania kobaltu od niklu, który analogicznego związku nie tworzy. Azotynokobaltan potasowy używany jest jako żółta farba olejna lub akwarelowa pod nazwą żółcieni kobaltowej. Pod wpływem wody azotynoko- baltany ulegają powoli rozpadowi z wydzieleniem NO.

Tlenek manganawy, MnO, powstaje przez redukcję wyższych tlenków podczas ogrzewania ich w strumieniu wodoru lub tlenku węgla. Można go również otrzymać przez prażenie węglanu lub szczawianu manganawego w strumieniu wodoru. Jest to szarozielony proszek, łatwo ulegający utlenieniu, lecz z trudnością tylko dający się redukować na metal. W wodzie jest prawie nierozpuszczalny, łatwo natomiast rozpuszcza się w kwasach, tworząc sole manganawe.

Niob, 1. at. 41, ciężar at. 92,91, należy do pierwiastków mniej rozpowszechnionych. Głównym jego minerałem jest niobit, Fe(Nb03)2, występujący w znaczniejszych ilościach w Stanach Zjednoczonych, Grenlandii i Finlandii. Zawiera on zawsze, podobnie jak i inne minerały niobowe, większą lub mniejszą ilość tantalu w mieszaninie izomorficznej

W związkach żelazo występuje najczęściej z wartościowością +2 (związki żelazawe) i + 3 (związki żelazowe). Obok tego znane są również nietrwale związki, wywodzące się od żelaza czterowartościowego i sześciowartościowego, a być może także i jednowartościowego.

Najtrwalszy i najważniejszy spośród tlenków wolframu jest trójtlenek, WO3. Powstaje on przez utlenienie wolframu lub jego siarczków, a także podczas prażenia na powietrzu związków wolframu ze składnikami lotnymi. Tworzy subtelny, cytrynowożółty proszek o gęstości 7,23 g/cm3, topiący się w 1473°C. W odróżnieniu od trójtlenku molibdenu krystalizuje on w układzie jednoskośnym. Oba te związki mogą tworzyć kryształy mieszane jedynie w bardzo ograniczonym zakresie. Trójtlenek wolframu jest nierozpuszczalny w wodzie ani w kwasach. Łatwo rozpuszczają go natomiast zasady, tworząc sole kwasu wolframowego, zwane wolframianami. Większość wolframianów w wodzie się nie rozpuszcza rozpuszczalne są jedynie sole litowców i amonu. Podobnie jak odpowiednie sole sześciowartościowego molibdenu (por. § 385) proste wolframiany, jak np. NaWO istnieją jedynie w roztworach zasadowych (pH > 8) zakwaszenie roztworu powoduje powstawanie wielowolframianów, wśród których rozróżnia się „parawol- framiany” o stosunku M20 : WO:) = 5 : 12, i „metawolframiany” (M20 : : WO3 = 1 : 4). Sole te w stanie stałym zawierają zawsze wodę, częściowo jako wodę ,,krystalizacyjną”, częściowo zaś związaną ściślej.

Platyna jest najbardziej rozpowszechnionym przedstawicielem rodziny platynowców. Jest to metal o połysku srebrzystobiałym, bardzo . ciężki, trudno topliwy, dość miękki, nadzwyczaj kowalny i ciągliwy. Należy do metali szlachetnych, tzn. nie ulega działaniu czynników atmosferycznych ani na zimno, ani na gorąco, a i w ogóle pod względem chemicznym zachowuje się biernie. Jest odporna na działanie kwasów (prócz wody królewskiej), zostaje natomiast nadgryziona przez stopione wodorotlenki litowców, a zwłaszcza przez ich nadtlenki. Reaguje także na gorąco z fluorem, chlorem, w słabszym stopniu z pierwiastkami z rodziny siarkowców.

Poza wyżej wymienionymi prostymi solami palladawymi na uwagę zasługuje jeszcze jodek, PdJ2 (czarny) i cyjanek, Pd(CN)2. Sole te mają zastosowanie w chemii analitycznej do wykrywania i ilościowego oznaczania palladu. Wymienić można wreszcie fluorek, PdF2, tworzący kryształy układu tetragonalnego, izostrukturalne z fluorkami szeregu innych pierwiastków dwuwartościowych, jak Mn, Fe, Co, Ni,

Podobnie jak czterochlorek zachowują się: żółty czterobromek. TiBr (d = 3,38 g/cm3, tt. 40°C, tw. 234°C) oraz czerwonobrunatny cztero- jodek, TiJ {tt. 150°C, tw. 365°C). Skłonność do tworzenia soli zespolonych występuje u bromku w słabszym stopniu niż u chlorku, a dla jodku sole takie w ogóle nie są znane.

W wyższych temperaturach (do 64,4° C) fazą trwałą w zetknięciu z roztworem nasyconym jest czterohydrat, a powyżej podanej temperatury — jednohydrat, którego rozpuszczalność ze wzrostem temperatury maleje. Ostatnią cząsteczkę wody FeS04 oddaje dość trudno. Sól bezwodna jest białym proszkiem o gęstości 3 g/cm3. Ogrzana na powietrzu do temperatur jeszcze wyższych, przekształca się w zasadowy siarczan żelazowy z wydzieleniem SCI, a w końcu w tlenek żelazowy:

Podobnie do odpowiednich związków chloru zachowują się też czarny WJ4, a także dwubromek, WBr2, i dwujodek, W Jo. Pochodne fluorowcowe trójwartościowego wolframu znane są jedynie w postaci soli zespolonych, np. K3W2CI1).

Teoria elektrochemiczna korozji tłumaczy takie fakty, jak przyśpieszenie rdzewienia żelaza w roztworach elektrolitów (np, w wodzie morskiej), w zetknięciu z metalami bardziej szlachetnymi (niklem, miedzią).