Category Chemia

Znane są trzy tlenki uranu, których skład przedstawiają wzory UO3, UsOfc i U02. Skład ten ulega pewnym wahaniom wskutek występowania defektów w sieci przestrzennej. Trójtlenek uranu, UO:ł powstaje podczas łagodnego prażenia azotanu uranylowego lub uranianu amonowego: (NH4)aU,07 = 2NH3 + HaO +2 UOa.

Jednocześnie zaznacza się też coraz bardziej skłonność do przyłączania elektronów, tj. przechodzenia w sól kobaltawą. Skłonność ta jest zupełnie wyraźna już w jonach czteroakwodwuamminokobaltowych, a w ostatnim członie tego szeregu, za jaki uważany być może jon sześcio- akwokobaltowy, [Co(OH2)o]3+, jest tak wielka, że właściwie jon ten nie jest zdolny do istnienia i samorzutnie przechodzi w jon [Co(OH2)0]2+, występujący we wszystkich roztworach „prostych” soli kobaltawych.

Złoto występuje w związkach jako pierwiastek jedno- i trójwartościowy. Od obu tych stopni utlenienia wywodzą się dwa dość nieliczne szeregi związków, które rozróżnia się jako związki złotawe (Au1) i złotowe (Au111). Wobec małego powinowactwa złota do innych pierwiastków wszystkie jego związki są nietrwałe i wydzielają metaliczne

W pierwszej z nich, wynalezionej w 1855 r. przez Bessemera w Anglii, stopiony surowiec wlewa się do specjalnego naczynia żelaznego o kształcie gruszki (konwertora), wykładanego wewnątrz gliną ogniotrwałą i mieszczącego 5—20 ton surowca (rys. 166). Konwertor może być obracany dokoła esi poziomej. W jego dolnej części znajdują się otwory, przez które wdmuchuje się powietrze. Po napełnieniu konwertora stopionym surowcem ustawia się go w pozycji pionowej i rozpoczyna dmuchanie. Zawarte w surowcu domieszki zostają spalone w tlenie z wdmuchiwanego powietrza i uchodzą przez górny otwór konwertora (CO2) lub też tworzą żużel. Wydzielające się przy tym ciepło jest tak duże, że wystarcza na utrzymanie zawartości konwertora w stanie ciekłym, pomimo że temperatura topnienia żelaza wzrasta wskutek zmniejszenia ilości zanieczyszczeń. Cały proces trwa kilkanaście do dwudziestu minut.

Własności. Kobalt jest metalem o silnym połysku srebrzysto- białym z niebieskawym odcieniem. Z wyglądu przypomina żelazo, różni się od niego jednak większą gęstością, niższą temperaturą topnienia oraz większą twardością i eiągliwością. Jest ferromagnetyczny, choć w słabszym stopniu niż żelazo. W zwartej masie nie ulega działaniu wody i powietrza w zwykłej temperaturze, w stanie silnie rozdrobnionym natomiast jest piroforyczny jak żelazo. Na gorąco utlenia się na C03O4. Ulega działaniu fluorowców, a w wyższej temperaturze łączy się 7. siarką, fosforem i niektórymi innymi pierwiastkami. Z węglem nie tworzy trwałego związku, możliwe jest jednak powstawanie w stopie węglika o składzie CoiC, który podczas krzepnięcia zawsze się rozpada z wydzieleniem grafitu. Kobalt może pochłaniać — podobnie jak żelazo — dość znaczne ilości wodoru.

Protaktyn, otrzymany przez termiczny rozkład pięciochlorku w próżni lub przez redukcję czterofluorku barem, jest metalem srebrzysto- białym, o gęstości 15,37 g/cm:1 i temperaturze topnienia ok. 1600°C. Krystalizuje w układzie tetragonalnym, tworząc sieć przestrzennie centrowaną (rys. 162j. Na powietrzu dość szybko traci swój połysk wskutek tworzenia się niższego tlenku o nieznanym składzie.

Sole te, zwane żelazianarai, udało się otrzymać w stanie krystalicznym. Żelazian potasowy, KFeO, jest izomorficzny z siarczanem, chromianem KCrO i manganianem potasowym K2Mn04. W wodzie rozpuszcza się łatwo. Sól barowa jest trudniej rozpuszczalna i dlatego wydziela się jako karmazj nowoczerwony osad po zadaniu roztworu żelazianu potasowego chlorkiem barowym.

Odrębność tytanu jako pierwiastka została stwierdzona przez Gregora w 1789 r. Metaliczny tytan, zresztą niezupełnie czysty, otrzymany został dopiero w 1825 r. przez Berzełiusa, który w tym celu działał sodem na fluorotytanian potasowy. K2[TiP6] + 4Mn =2KF + 4NaF + Ti .

Chlorek chromowy, CrCl3, w stanie bezwodnym otrzymać można przepuszczając w temperaturze czerwonego żaru strumień gazowego chloru nad chromem lub nad mieszaniną tlenku chromowego z węglem (I): OaOj + 3C + 3as = 3CO + 2GrCla. (I)

Pod działaniem amoniaku chlorek rtęciawy czernieje na skutek wydzielenia rtęci. Równocześnie powstaje chlorek amidortęciowy (nietop- liwy precypitat): Hg2Cl3 + 2NHa KH4C1 + ClHgNH 4- Hg.

Przez działanie nadtlenku wodoru na niobiany powstają blado- żółte nadtlenoniobiany o składzie MgfNbOg). Wzór ten można wyprowadzić od ortoniobianu, MNbO/J, przez zastąpienie wszystkich czterech atomów tlenu grupami nadtlenowymi —O—O—. Przez zakwaszenie kwasem siarkowym otrzymać można kwas nadtlenoniobowy, HNb04, jako żółty proszek, będący związkiem dość trwałym.