Category Chemia

Jak to wykazał L u x (1946), a następnie Jeżowska-Trzebia- towska (1951), związki manganu pięciowartościowego można otrzymać bądź redukując nadmanganian jodkiem potasowym w roztworze zasadowym:

Rodzina skandowców obejmuje pierwiastki: skand, itr, lantan i aktyn, których ważniejsze własności fizyczne podane są w tablicy 99. Do lantanu dołącza się 14 dalszych pierwiastków o liczbach atomowych 58—71, tworzących tzw. rodziną lantanowców i wykazujących bardzo duże podobieństwo chemiczne zarówno do lantanu, jak i pomiędzy sobą. Łącznie ze skandem, itrem i lantanem pierwiastki te objęte są ogólną nazwą metali ziem rzadkich, gdyż występują w znaczniejszych ilościach w niewielu tylko miejscach kuli ziemskiej i przy tym zawsze

Siarczan kobaltawy, CoSCb,, otrzymywany w sposób analogiczny do azotanu, wydziela się z roztworu w postaci ciemnoczerwonych kryształów jednoskośnych o składzie CoSCb, 7H-20, izomorficznych z siarczanem żelazawym. W wodzie rozpuszcza się łatwo (w 0°C — 25 5 g, w 20°C — 36 g, w 40CC — 50 g soli na 100 g wody). Powy żej 40°C fazą współistniejącą z nasyconym roztworem jest sześcio- hydrat, powyżej zaś 71 °C — jednohydrat, którego rozpuszczalność z temperaturą maleje (w 71°C — 63,4 g, w 100°C — 38,9 g na 100 g wody). Przez krystalizację z roztworu stężonego kwasu siarkowego można otrzymać sól bezwodną.

U fluorku i bromku chromowego spotkać się można na ogół z podobnymi stosunkami, jak u chlorku. Jodek natomiast jest znany jedynie w postaci bezwodnej oraz jako dziewięciohydrat, w którym wszystkie trzy atomy jodu połączone są jonowo z chromem.

Nikiel występuje, podobnie jak kobalt, głównie w związkach z siarką, arsenem i antymonem, zawierających prawie zawsze pewną domieszkę związków kobaltu. Najważniejszymi minerałami niklu są: mille- ryt NiS, nikielit (kupfernikiel) NiAs, breithauptyt NiSb, chloantyt NiAsa (izomorficzny ze smaltynem), gersdorfit NiAsS, ullmanit NiSbS (izomorficzny z kobaltynem). Prócz tego nikiel wchodzi w skład garnie- rytu, stanowiącego uwodniony krzemian niklawo-magnezowy o zmiennym składzie, którego znaczne pokłady odkryto na Nowej Kaledonii. Duże znaczenie dla produkcji niklu ma zawartość jego w niektórych złożach pirytu magnetycznego, wynosząca przeciętnie 3%, a niekiedy dochodząca do 22%.

Własności fizyczne halogenków rtęciowych zestawione są w tablicy 95, § 345. Fluorek rtęciowy, HgF2, w stanie bezwodnym otrzymać można w postaci białych kryształków przez działanie chlorem na fluorek rtęciawy: Hg,F, +C13 = HgCL -r HgF2.

W postaci uwodnionej tlenek manganowy powstaje przejściowo podczas utleniania wodorotlenku manganawego tlenem z powietrza. Również i w przyrodzie spotyka się wodorotlenek, manganowy jako minerał manganit MnO OH, izomorficzny z getytem FeO OH.

W związkach cyrkon występuje prawie wyłącznie z wartościowością 4. Związki niższych stopni utlenienia są jeszcze mniej trwałe niż odpowiednie związki tytanu.

Na przykład spośród kwasów wielowolframowych trwale są jedynie kwasy sześcio- i dwunastowolframowy, natomiast kwasy dwu-, trójwolframowy itd. są w ogóle nie znane. Byłoby też niezrozumiale, dlaczego w większości przypadków liczba reszt kwasowych, wchodzących w skład cząsteczki wielokwasu, jest ograniczona. Pewien szczególny przypadek stanowią tu wielokrzemiany, dla których zresztą budowy, łańcuchowa, pasmowa i sieciowa, zostały . doświadczalnie stwierdzone za pomocą promieni X.

Cyrkon jest pierwiastkiem podobnie rozpowszechnionym jak tytan, na ogół jednak występuje w ilościach znacznie mniejszych dlatego też rzadziej spotyka się bogatsze złoża minerałów cyrkonowych. Ważniejszymi takimi minerałami są: baddeleyit albo ziemia cyrkonowa, Zr02, której bogate pokłady występują przede wszystkim w stanie Minas Geraes w Brazylii, oraz cyrkon, ZrSiO, spotykany w znaczniejszych ilościach na Cejlonie, Uralu (ZSRR), w Australii i Północnej Karolinie (USA). Przezroczyste okazy cyrkonu, zabarwione na kolor czerwonawy ‘lub jasnożółty, używane są jako kamienie półszlachetne pod nazwą hiacyntu lub jargonu.

Tworzy pomarańczowoczerwone kryształy, rozkładające się pod wpływem wody z powrotem na dwuchromian i chlorowodór. Znany jest i dwuchlorek kwasu chromowego, tzw. chlorek chromy 1 u, Cr02Cl2, odpowiadający chlorkowi sulfurylu (§ 159). Najłatwiej otrzymuje się go przez ogrzewanie mieszaniny stałego dwuchromianu i chlorku potasowego lub sodowego ze stężonym kwasem siarkowym.

Pierwiastki tworzące rodzinę chromowców są metalami twardymi, bardzo trudno topliwymi (tabl. 105) i odpornymi na działanie czynników chemicznych. W najwyższym stopniu utlenienia wykazują one w związkach wartościowość +6. W związkach tych występuje pewne podobieństwo do pierwiastków rodziny głównej — siarkowców. Tlenki o wzorze ogólnym MO3 mają charakter bezwodników kwasowych, a odpowiednie