Nikiel występuje, podobnie jak kobalt, głównie w związkach z siarką, arsenem i antymonem, zawierających prawie zawsze pewną domieszkę związków kobaltu. Najważniejszymi minerałami niklu są: mille- ryt NiS, nikielit (kupfernikiel) NiAs, breithauptyt NiSb, chloantyt NiAsa (izomorficzny ze smaltynem), gersdorfit NiAsS, ullmanit NiSbS (izomorficzny z kobaltynem). Prócz tego nikiel wchodzi w skład garnie- rytu, stanowiącego uwodniony krzemian niklawo-magnezowy o zmiennym składzie, którego znaczne pokłady odkryto na Nowej Kaledonii. Duże znaczenie dla produkcji niklu ma zawartość jego w niektórych złożach pirytu magnetycznego, wynosząca przeciętnie 3%, a niekiedy dochodząca do 22%.

Własności fizyczne halogenków rtęciowych zestawione są w tablicy 95, § 345. Fluorek rtęciowy, HgF2, w stanie bezwodnym otrzymać można w postaci białych kryształków przez działanie chlorem na fluorek rtęciawy: Hg,F, +C13 = HgCL -r HgF2.

W postaci uwodnionej tlenek manganowy powstaje przejściowo podczas utleniania wodorotlenku manganawego tlenem z powietrza. Również i w przyrodzie spotyka się wodorotlenek, manganowy jako minerał manganit MnO OH, izomorficzny z getytem FeO OH.

W związkach cyrkon występuje prawie wyłącznie z wartościowością 4. Związki niższych stopni utlenienia są jeszcze mniej trwałe niż odpowiednie związki tytanu.

Na przykład spośród kwasów wielowolframowych trwale są jedynie kwasy sześcio- i dwunastowolframowy, natomiast kwasy dwu-, trójwolframowy itd. są w ogóle nie znane. Byłoby też niezrozumiale, dlaczego w większości przypadków liczba reszt kwasowych, wchodzących w skład cząsteczki wielokwasu, jest ograniczona. Pewien szczególny przypadek stanowią tu wielokrzemiany, dla których zresztą budowy, łańcuchowa, pasmowa i sieciowa, zostały . doświadczalnie stwierdzone za pomocą promieni X.

Cyrkon jest pierwiastkiem podobnie rozpowszechnionym jak tytan, na ogół jednak występuje w ilościach znacznie mniejszych dlatego też rzadziej spotyka się bogatsze złoża minerałów cyrkonowych. Ważniejszymi takimi minerałami są: baddeleyit albo ziemia cyrkonowa, Zr02, której bogate pokłady występują przede wszystkim w stanie Minas Geraes w Brazylii, oraz cyrkon, ZrSiO, spotykany w znaczniejszych ilościach na Cejlonie, Uralu (ZSRR), w Australii i Północnej Karolinie (USA). Przezroczyste okazy cyrkonu, zabarwione na kolor czerwonawy ‘lub jasnożółty, używane są jako kamienie półszlachetne pod nazwą hiacyntu lub jargonu.

Tworzy pomarańczowoczerwone kryształy, rozkładające się pod wpływem wody z powrotem na dwuchromian i chlorowodór. Znany jest i dwuchlorek kwasu chromowego, tzw. chlorek chromy 1 u, Cr02Cl2, odpowiadający chlorkowi sulfurylu (§ 159). Najłatwiej otrzymuje się go przez ogrzewanie mieszaniny stałego dwuchromianu i chlorku potasowego lub sodowego ze stężonym kwasem siarkowym.

Pierwiastki tworzące rodzinę chromowców są metalami twardymi, bardzo trudno topliwymi (tabl. 105) i odpornymi na działanie czynników chemicznych. W najwyższym stopniu utlenienia wykazują one w związkach wartościowość +6. W związkach tych występuje pewne podobieństwo do pierwiastków rodziny głównej — siarkowców. Tlenki o wzorze ogólnym MO3 mają charakter bezwodników kwasowych, a odpowiednie

Głównym minerałem molibdenu jest błyszcz molibdenowy, czyli molibdenit, MoS2, występujący w wielu krajach, rzadko jednak w większych ilościach. Poza tym pewne znaczenie ma molibdenian ołowiawy, zwany wulfenitem, PbMoOi, towarzyszący niekiedy rudom ołowianym.

Rod, występujący w surowej platynie, spotyka się też niekiedy w przyrodzie jako domieszkę złota tak np. w Meksyku znajdowano okazy złota rodzimego zawierające do 43°/« rodu. Jest to metal sre- brzystobiały, dość miękki i kowalny. W stanie rozdrobnionym ma bardzo dobre własności katalityczne. W temperaturze czerwonego żaru ulega powierzchniowo utlenieniu, przy czym tworzy się tlenek, Rh203. Na gorąco działa nań również chlor, znacznie słabiej fluor. W zwartych kawałkach jest bardzo odporny na działanie wszystkich kwasów, nawet wody królewskiej jednakże rod rozdrobniony w postaci „czerni rodowej” rozpuszcza się w wodzie królewskiej, jak również w stężonym kwasie siarkowym oraz w kwasie solnym z dostępem tlenu z powietrza. Rod daje się też roztworzyć przez stopiony pirosiarczan potasowy.

Po stopieniu sproszkowanego rutenu z wodorotlenkiem potasowym z dodatkiem azotanu lub chloranu otrzymuje się stop ciemnozielony, rozpuszczający się w wodzie z zabarwieniem intensywnie czerwonopo- marańczowym. Roztwór zawiera rutenian potasowy, K2Ru04, wywodzący się od nieistniejącego w stanie wolnym kwasu rutenowego z rutenem sześciowartościowym. Nie znany jest też bezwodnik tego kwasu, RuO. Z odparowanego roztworu wodnego rutenian potasowy krystalizuje jako jednohydrat w postaci higroskopijnych ciemnozielonych kryształów, w cienkich warstwach przeświecających czerwono.

W zetknięciu z tlenem powietrza, zwłaszcza w stanie wilgotnym, FeS utlenia się na siarczan żelazawy. Łatwo rozpuszcza się w kwasach z wydzieleniem siarkowodoru, który w ten właśnie sposób najczęściej się otrzymuje w laboratiorum: FeS j 211 K( – it,S.