Sole żelazawe cz. II
Bromek żelazawy, FeBr2, i jodek żelazawy, FeJ2, można otrzymać przez bezpośrednie działanie fluorowcami na opiłki żelazne, wzięte w nadmiarze. W stanie uwodnionym tworzą one kryształy zielone, przy czym bromek krystalizuje z 6H20, (poniżej 45iC), jodek zaś — z 4H20.
Tantal, Ta
Podobieństwo chemiczne tantalu do niobu jest znacznie większe niż obu tych pierwiastków do wanadu. Stoi to w ścisłym związku z wartościami liczbowymi promieni atomowych i jonowych, podanych w poniższym zestawieniu:
Tantal, Ta cz. II
Pod względem własności chemicznych tantal jest całkowicie podobny do niobu. Skłonność do występowania w najwyższym stopniu utlenienia (piątym) zaznacza się u tantalu jeszcze silniej niż u niobu.
Niob (kolumb) Nb – kontynuacja
Jak dotychczas, metaliczny niob nie znalazł szerszego zastosowania praktycznego, aczkolwiek próby dodawania go do niektórych stali specjalnych dały wyniki dość pomyślne.
Występowanie i otrzymywanie metalu – cynk
Cynk należy do pierwiastków dość pospolitych i w szeregu krajów występuje w znaczniejszych ilościach. Należy tu wymienić przede wszystkim Stany Zjednoczone, Belgię i przyległe prowincje Niemiec, w Polsce Górny Śląsk, a następnie Australię i Anglię. Cynku nigdy nie spotyka się w przyrodzie w stanie rodzimym. Najpospolitszymi jego rudami są: blenda cynkowa, ZnS, galman szlachetny zwany też szpatem cynkowym lub smitsonitem ZnCOs, cynki! ZnO, występujący głównie w Ameryce, gdzie zanieczyszczony tlenkami żelaza tworzy łącznie z frankłinitem, (Zn,Mn)Fe-i04, rozległe pokłady tzw. czerwonej rudy cynkowej dalej krzemiany: galman zwyczajny, czyli kalamin Zn2SiO,5 H20, willemit ZnoSiO/, i troostyt (Zn,Mn)2Si04. Niekiedy związki cynkowe towarzyszą rudom żelaznym. Stąd w górnych częściach wielkich pieców nieraz znajdowano kryształy tlenku cynkowego.
Tlenek żelazawo-żelazow
Tlenek żelazawo-żelazowy, FesO/,, występujący w olbrzymich niekiedy ilościach jako minerał magnetyt (§ 405), może być uważany za żelazin żelazawy: FeII(FeIII02)2. Krystalizuje w układzie regularnym i ma budowę sieci przestrzennej analogiczną do spineli (§ 277, ustęp końcowy). Sztucznie otrzymać go można przez spalanie żelaza w tlenie, przez działanie pary wodnej na żelazo itp. Tworzy kryształy barwy czarnej o gęstości 5,31 g/cm3, topiące się w 1538°C. Magnetyt wykazuje w silnym stopniu własności ferromagnetyczne. Prażony na powietrzu utlenia się na Fe203. Powyżej 1200UC jednak, przeciwnie, tlenek żelazowy przechodzi z powrotem w magnetyt. W jeszcze wyższej temperaturze powstaje Fe O.
Związki wanadu cz. II
Siarczan wanadawy krystalizuje z wody jako siedmiohydrat VSO/, 7H2G izomorficzny z siarczanem żelazawym. Z siarczanami litowców i amonu tworzy on sole podwójne M2SO/f VSCb,. 6H20, nieco trwalsze od soli prostych. Znana jest też zespolona sól cyjankowa K/jyCNja] 3H20, odpowiadająca cyjanożelazinowi.
WANAD
Wanadowce są metalami na ogól dość twardymi, trudno topliwymi (tabl. 104} i odpornymi na działanie czynników chemicznych. W najwyższym stopniu utlenienia, który zgodnie z numerem grupy wynosi dla nich 5, tworzą one tlenki o wzorze ogólnym MO-, i o przeważającym charakterze bezwodników kwasowych. Bezwodniki te zdradzają dużą skłonność do tworzenia wielokwasów zawierających na 1 g-cz. wo-
Podmanganiany i manganiany
Jak to wykazał L u x (1946), a następnie Jeżowska-Trzebia- towska (1951), związki manganu pięciowartościowego można otrzymać bądź redukując nadmanganian jodkiem potasowym w roztworze zasadowym:
Skandowce
Rodzina skandowców obejmuje pierwiastki: skand, itr, lantan i aktyn, których ważniejsze własności fizyczne podane są w tablicy 99. Do lantanu dołącza się 14 dalszych pierwiastków o liczbach atomowych 58—71, tworzących tzw. rodziną lantanowców i wykazujących bardzo duże podobieństwo chemiczne zarówno do lantanu, jak i pomiędzy sobą. Łącznie ze skandem, itrem i lantanem pierwiastki te objęte są ogólną nazwą metali ziem rzadkich, gdyż występują w znaczniejszych ilościach w niewielu tylko miejscach kuli ziemskiej i przy tym zawsze
Siarczan i siarczek kobaltowy
Siarczan kobaltawy, CoSCb,, otrzymywany w sposób analogiczny do azotanu, wydziela się z roztworu w postaci ciemnoczerwonych kryształów jednoskośnych o składzie CoSCb, 7H-20, izomorficznych z siarczanem żelazawym. W wodzie rozpuszcza się łatwo (w 0°C — 25 5 g, w 20°C — 36 g, w 40CC — 50 g soli na 100 g wody). Powy żej 40°C fazą współistniejącą z nasyconym roztworem jest sześcio- hydrat, powyżej zaś 71 °C — jednohydrat, którego rozpuszczalność z temperaturą maleje (w 71°C — 63,4 g, w 100°C — 38,9 g na 100 g wody). Przez krystalizację z roztworu stężonego kwasu siarkowego można otrzymać sól bezwodną.
Siarczan chromowy i jego fiołkowa odmiana
U fluorku i bromku chromowego spotkać się można na ogół z podobnymi stosunkami, jak u chlorku. Jodek natomiast jest znany jedynie w postaci bezwodnej oraz jako dziewięciohydrat, w którym wszystkie trzy atomy jodu połączone są jonowo z chromem.