Category Chemia

Rozdrobniony osm przedstawia bardzo aktywny katalizator w wie- lu reakcjach, m. in, w reakcji syntezy amoniaku, jednak wskutek wysokiej ceny rzadko jest stosowany.

Kwas nadmanganowy znany jest jedynie w roztworach, najwyżej 20°/o-owych. Podczas dalszego stężania następuje rozkład, przy czym wydziela się tlen i strąca się dwutlenek manganu. W roztworze kwas nadmanganowy zachowuje się tak jak kwas mocny, praktycznie całkowicie zdysocjowany. Roztwory te są zabarwione tak samo jak roztwory nadmanganianów i działają silnie utleniająco.

Żelazo wykazuje duże powinowactwo do tlenu, W stanie subtelnie rozdrobnionym, w jakim otrzymuje się je np. przez redukcję tlenku wodorem lub przez rozkład karbonylku (§ 406), jest ono piroforyczne, tzn. utlenia się samorzutnie na powietrzu, rozgrzewając się przy tym do czerwoności. W zwartych blokach czyste żelazo ulega działaniu suchego powietrza dopiero powyżej 150°C, a ogrzane w postaci cienkiego drutu w czystym tlenie, spala się na tlenek, Fe3C>4. Ten sam tlenek otrzymuje się też przez działanie pary wodnej na żelazo ogrzane powyżej 200°C: – 3Fe + 4H.O = Fe304 -h 411.

Żelaziak brunatny, czyli limonit, będący uwodnionym tlenkiem żelazowym o składzie zmieniającym się w granicach od Fe203 H20 (lub 2FeO OH) do Fe203 3H20 (lub 2Fe(OH)3), występuje w masach zbitych, włóknistych itp. w W. Brytanii, Hiszpanii, Kanadzie, Płn. Francji. Potężne pokłady limonitu, zawierające pewne ilości fosforanów i wapieni, znane pod nazwą „minette”, eksploatowane są na wielką skalę w Lotaryngii, Uwodniony tlenek żelazowy w postaci ziemistej spotyka się pod nazwą rudy łąkowej, jeziornej, błotnej w wielu miejscach niziny północnoniemieckiej, w Polsce, Szwecji, Finlandii i innych krajach. Cenną rudę żelazną stanowi węglan żelazawy, FeC03, noszący nazwę syderytu lub szpatu żelaznego. Tworzy on kryształy romboedryczne, izomorficzne z kalcytem. W dużych ilościach występuje w alpejskich prowincjach Austrii, przede wszystkim w Styrii i Ka- ryntii. Zmieszany z gliną, tworzy rudę żelazną, rozpowszechnioną w W. Brytanii oraz w Polsce pod nazwą sferosyderytu.

Sole cerowe, wywodzące się od dwutlenku ceru, są na ogół nietrwałe. W roztworze obojętnym ulegają łatwo hydrolizie, a w kwaśnym działają silnie utleniająco, przechodząc przy tym w związki ceru trójwartościowego. Dzięki temu roztwory siarczanu cerowego, który jest stosunkowo najtrwalszą prostą solą ceru czterowartościowego, używane są niekiedy w chemii analitycznej oraz preparatywnej jako środek utleniający. Roztwory te są zabarwione na kolor brunatnożółty.

Związek opisany przez Ruffa jako sześciofluorek jest, jak się okazało, pięciofluorkiem OsF5. Powstaje on przez redukcję sześciofluorku karbonylkiem wolframu, W(CO)[j jalko substancja szaroniebieska, topiąca się w 70°C na ciągliwą ciecz, która w miarę wzrostu temperatury zmienia barwę na jaskrawoniebieską i wrze w 233°C.

Związki żelaza ogrzewane z sodą na węglu drzewnym za pomocą dmuchawki ustnej wydzielają żelazo w postaci szarej gąbczastej masy, przyciąganej przez magnes. Obecność jonów żelaza w roztworze daje się wykryć za pomocą ich reakcji z zespolonymi cyjankami (por. § 4161. W celu wykrycia jonów żelazowych można też posługiwać się reakcją z tiocyjanianem (rodankiem) potasowym, KSCN, lub amonowym, (NH/,)SCN. W razie obecności jonów żelazowych roztwór przybiera intensywne zabarwienie krwistoczerwone wskutek tworzenia się kompleksów jonu Fe3+ z anionami SCN o składzie [Fe(SCN)n]3″”, gdzie n przybierać może wartości od 1 do 6, zależnie od stężenia dodanego tio- eyjanianu.

Molibden tworzy cztery tlenki: M02O3, M0O2, Mo2Or, i MoO1. Najtrwalszy jest trójtlenek, powstający przez prażenie na powietrzu molibdenu lub takich jego związków, które po rozkładzie dają tylko lotne uboczne składniki. Jest to biały proszek krystaliczny (układ rombowy) o gęstości 4,5 g/cm3, topniejący w ?95°C, lecz subłimujący dość znacznie już powyżej 600°C. Jest praktycznie nierozpuszczalny w wodzie, z którą tworzy jedynie roztwory koloidowe. Z kwasów rozpuszczają go tylko kwas fluorowodorowy i stężony kwas siarkowy. Łatwo natomiast rozpuszcza się w zasadach, tworząc sole kwasu molibdenowego, zwane molibdenianami. Trójtlenek molibdenu, podobnie do trójtlenku chromu, ma więc charakter bezwodnika kwasowego. Prócz prostych molibdenia- nów o wzorze ogólnym M2M0O4 znane są wielomoiibdeniany, w których na 1 g-cz. tlenku zasadowego przypada więcej niż 1 g-cz. bezwodnika.

Pod względem fizykochemicznym amalgamaty zasadniczo nie różnią się niczym od innych stopów metalicznych. Stwierdzono też istnienie licznych związków międzymetalicznych rtęci, zwłaszcza z litowcami.

Wyodrębnienie metalu odbywa się poprzez szereg skomplikowanych operacji, prowadzących do powstawania lotnego siedmiotlenku Re207, który następnie poddaje się redukcji w strumieniu wodoru w 1000°C. Otrzymuje się metal biały, z wyglądu podobny do platyny, bardzo ciężki (d = 20,9 g/cm3) i trudno topliwy (tt. = 3170°C). W stanie zupełnie czystym jest stosunkowo miękki i ciągliwy. Metal techniczny wyróżnia się jednak dużą twardością.

Siarczek rtęciowy, ciężar cząst. 232,68, stanowi główny minerał rtęci, zwany cynobrem. Dobrze uformowane jego kryształy układu heksagonalnego o gęstości 8,1 g/cm3 spotyka się dość rzadko. Struktura ich odpowiada strukturze wurcytu (rys, 153, § 346). Najczęściej tworzy zbite masy barwy ceglastoczerwonej lub czerwonobrunatnej. Istnieje druga odmiana polimorficzna siarczku rtęciowego, czarna. W przyrodzie spotyka się ją rzadko. Sztucznie powstaje przez rozcieranie rtęci ze sproszkowaną siarką, a także przez wprowadzenie gazowego siarkowodoru do roztworów soli rtęciowych. Gęstość jej wynosi 7,7—7,8 g/cma. Struktura krystaliczna czarnego siarczku rtęciowego odpowiada strukturze blendy cynkowej (rys. 152, § 346). Przez ogrzewanie z wielosiarczkiem potasowym lub przez sublimację daje się przeprowadzić w odmianę czerwoną. Otrzymany w ten sposób sztuczny cynober odznacza się jaskrawą ceglastoczerwoną barwą i używany jest jako farba. Czerwona odmiana HgS jest trwała poniżej 344°C, odmiana czarna — powyżej tej temperatury. Obecność niektórych domieszek, jak Fe, Zn, Se, znacznie obniża temperaturę przemiany.

Kompleks cyjanożelazianowy, [Fein(CN)o]:ł—, jest mniej trwały niż analogiczny kompleks wywodzący się od żelaza dwuwartościowego. Dotyczy to zarówno cyjanożelazianów, jak i odpowiadającego im kwasu sześciocyjanożelazowego. Rozkładają się one powoli z wydzieleniem cyjanków lub cyjanowodoru. W przeciwieństwie do cyjanożelazinów są więc trujące. Podobnie jak niekompleksowe związki żelazowe, cyjano- żelaziany są słabymi środkami utleniającymi.